สคฺคมฺหิ โมทตีติ กามาวจรเทวโลเก อญฺเญ เทเว ทสหิ ฐาเนหิ อภิภวิตฺวา ทิพฺพสุขํ อนุภวนฺโต อิจฺฉิตนิปฺผตฺติยาว โมทติ ปโมทติ ลลติ กีฬตีติฯ

นวมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ปทุฏฺฐจิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[20] ทสมสฺส กา อุปฺปตฺติ? อฏฺฐุปฺปตฺติเยวฯ เอกทิวสํ กิร ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิสินฺนา กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ – ‘‘อาวุโส, อิเธกจฺโจ พหุํ ปุญฺญกมฺมํ กโรติ, เอกจฺโจ พหุํ ปาปกมฺมํ, เอกจฺโจ อุภยโวมิสฺสกํ กโรติฯ ตตฺถ โวมิสฺสการิโน กีทิโส อภิสมฺปราโย’’ติ? อถ สตฺถา ธมฺมสภํ อุปคนฺวา ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสินฺโน ตํ กถํ สุตฺวา ‘‘ภิกฺขเว, มรณาสนฺนกาเล สํกิลิฏฺฐจิตฺตสฺส ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา’’ติ ทสฺเสนฺโต อิมาย อฏฺฐุปฺปตฺติยา อิทํ สุตฺตํ เทเสสิฯ

ตตฺถ อิธาติ เทสาปเทเส นิปาโตฯ สฺวายํ กตฺถจิ ปเทสํ อุปาทาย วุจฺจติ ‘‘อิเธว ติฏฺฐมานสฺส, เทวภูตสฺส เม สโต’’ติอาทีสุ (ที. นิ. 2.369)ฯ กตฺถจิ สาสนํ อุปาทาย ‘‘อิเธว, ภิกฺขเว, สมโณ อิธ ทุติโย สมโณ’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.139; อ. นิ. 4.241)ฯ กตฺถจิ ปทปูรณมตฺเต ‘‘อิธาหํ, ภิกฺขเว, ภุตฺตาวี อสฺสํ ปวาริโต’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.30)ฯ กตฺถจิ โลกํ อุปาทาย วุจฺจติ ‘‘อิธ ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชตี’’ติอาทีสุ (อ. นิ. 3.61)ฯ อิธาปิ โลเก เอว ทฏฺฐพฺโพฯ เอกจฺจนฺติ เอกํ, อญฺญตรนฺติ อตฺโถฯ ปุคฺคลนฺติ สตฺตํฯ โส หิ ยถาปจฺจยํ กุสลากุสลานํ ตพฺพิปากานญฺจ ปูรณโต มรณวเสน คลนโต จ ปุคฺคโลติ วุจฺจติฯ ปทุฏฺฐจิตฺตนฺติ ปโทเสน อาฆาเตน ทุฏฺฐจิตฺตํฯ อถ วา ปทุฏฺฐจิตฺตนฺติ โทเสน ราคาทินา ปทูสิตจิตฺตํฯ เอตฺถ จ เอกจฺจนฺติ อิทํ ปทุฏฺฐจิตฺตสฺส ปุคฺคลสฺส วิเสสนํฯ ยสฺส หิ ปฏิสนฺธิทายกกมฺมํ โอกาสมกาสิ, โส ตถา วุตฺโตฯ ยสฺส จ อกุสลปฺปวตฺติโต จิตฺตํ นิวตฺเตตฺวา กุสลวเสน โอตาเรตุํ น สกฺกา, เอวํ อาสนฺนมรโณฯ เอวนฺติ อิทานิ วตฺตพฺพาการํ ทสฺเสติฯ เจตสาติ อตฺตโน จิตฺเตน เจโตปริยญาเณนฯ เจโตติ ตสฺส ปุคฺคลสฺส จิตฺตํฯ